آشنایی با هوره
هوره با قدمتی هزاران ساله به ژرفای تاریخ این سرزمین مربوط به دوران "زرتشت" است و بخش مهمی از کتاب مقدس "اوستا" هوره را ندای حق‌طلبی و کرداری نیک و پنداری نیک می‌داند. واژه هوره از واژه "اهوره" گرفته شده است.
در مناطق کوردنشین غرب کشور بویژه استان ایلام هنرمندان بزرگی وجود دارند که خواندن آواز هوره را به حد کمال رسانده‌اند که از سرایندگان بزرگ این آواز می‌توان به شادروان "داراخان"، "علی‌نظر" و "صید قلی کشاورز" اشاره کرد.
وی افزود: شعر در هوره برآیند زندگی افراد شامل زندگی شخصی ، عشق ، دوری ، مسایل اجتماعی و حوادث و اتفاقهای تاریخ منطقه نظیر جنگهای طایفه‌ای است. در هوره گاهی وقتها از دلاوریهای مردان شجاع و رشادت مردیهای آنان نیز یاد و تجلیل می‌شود. عناصر طبیعی ، بومی‌گرایی شدید ، کوه ، درخت ، و سیاه چادر (دوار) در بیتهای هوره نقشی تاثیرگذار و محوری دارد و از زندگی ماشینی امروزی در هوره هیچ گونه اثری نیست. آوای هوره گرچه برخاسته از اندوه بوده و گاهی به صورت مویه است اما اندوه فردی و اجتماعی نهفته در آن منجر به یاس نمی‌شود. آوای هوره تحرک ایجاد می‌کند و صدای دلنواز آن به ویژه وقتی از حنجره هوره‌خوان خوش صدا جاری شود تاثیر شگرفی بر مخاطب دارد. سپیدنامه بر ضرورت کارشناسی و تخصصی برای ماندگاری هوره توسط دستگاه‌های مرتبط با فرهنگ در ایلام تاکید کرد.
وی برگزاری جشنواره موسیقی هوره ، چاپ تحقیقها و کتابهای مربوط به هوره ، گردآوری آثار ارایه شده توسط بزرگان این شیوه را از جمله کارهای در دست اقدام برای ماندگاری هوره عنوان کرد. ادیب گفت: با توجه به ضرورت جمع‌آوری آثار ارایه شده در این عرصه و تلاش برای نگهداری آنان به عنوان گنجینه‌ای از فرهنگ و هنر این منطقه از پژوهشگران و کسانی که به کار گردآوری آثار بزرگان هوره‌خوان رو آورند ، حمایت می‌شود.
------------------------------------------------
اصیل‌ترین آوای باستانی ایران زمین یا "هوره":
یک کارشناس موسیقی گفت: "هوره" اصیل‌ترین آوای باستانی ایران زمین و شناسنامه فرهنگی و شفاهی ملت ایران است که متاسفانه رو به فراموشی می رود.
"رضا موزونی" در جشنواره موسیقی مقامی غرب کشور با عنوان " آواهای باستانی با محوریت هوره " در تالار غدیر کرمانشاه افزود: بیشتر محققان و مورخان قدمت هوره را چند هزار سال می‌دانند اما به دلیل در دست نداشتن سند مکتوب تاریخ دقیق آن مشخص نیست. فرزند زاگرس نشین با موسیقی متولد می‌شود ، بالندگی و رشد می‌یابد و با موسیقی می‌میرد.
تحقیقات نشان می‌دهد هوره نخست یک آوای نیایشی و آوای خوانش متون باستانی بوده و کلمه هوره نیز از لفظ اهورامزدا گرفته شده است. وی گفت: هوره مادر آواهای باستانی است اما متاسفانه کسانی که امروز هوره گوش می‌کنند یا می‌خوانند مورد بی‌مهری و کم لطفی و حتی تمسخر قرار می‌گیرند و اگر کسی موسیقی بیگانه گوش کند به قول امروزی‌ها نشانه باکلاسی است.
اما من می‌خواهم بگویم هوره شناسنامه فرهنگی و شفاهی ما است و اگر بخواهیم بگوییم ایرانی هستیم هوره را نشان می‌دهیم. هوره یک ظرف مومیایی بوده که بسیاری از فرهنگهای گذشته را تا امروز سالم به ما رسانده در حالی که بسیاری از عناصر فرهنگی ما به دلیل اینکه مکتوب نبوده از بین رفته است .
هوره از ریتم آزاد پیروی می‌کند و اشعار آن ۱۰هجایی بر وزن " مستفعلاتن ، مستفعلاتن و یا فعولن ، فعولن " است و اشعاری که از این وزن خارج شود در قالب هوره نمی‌گنجد.
این کارشناس افزود: هوره خوانها باید شاعر هم باشند چون وقتی در مقام دو صدایی می‌خوانند باید به یکدیگر جواب بدهند. اگر دقت کنیم می‌بینیم هوره خوانها هنگام خواندن یک دست را بر گوش خود می‌گذارند و این نشان از تمرکز و دقت خاص هوره خوان در خواندن دارد. هوره ۱۴ مقام دارد که شش مقام آن در منطقه کلهر کرمانشاه استفاده می‌شود. به گفته وی یکی از انواع خوانش هوره "قاچاقی چر" نامیده می‌شود که زمانی که مردم مورد حمله دشمن قرار می‌گرفتند و یا احتمال دستگیری آنها در مرزها وجود داشته با آوایی خاص به صورت زمزمه می‌خواندند و این نشان از ارزشمندی و دلبستگی بسیار زیاد مردم منطقه به این آوای باستانی است.
از دیگر انواع مقام‌های هوره می‌توان به سحری ، بان مله‌ای ، سرسواری ، دو دنگی ، ارکوازی چر و پا و موری را نام برد. بیشترین حس و حال برای خواندن هوره خوانها بلندی‌ها بوده است که نشان از بلند نظری مردم کورد دارد . سن هوره خوانها اکثراً زیاد بوده است.
موزونی گفت: خانه هوره خوان خانه مردم و خانه مردم خانه هوره خوان بوده و هوره خوان چنان ارزشی برای مخاطبان داشته که در هنگام خواندن تمام مخاطبان سراپا گوش می‌شدند و میان خواندن هوره خوان کلمات و جملاتی مرتبط با اشعار وی به کار می‌بردند.
هوره اگر کمی با لحن آرامتر خوانده شود لوره و اگر با لحنی غمگین خوانده شود کزه نامیده می‌شود. ابیات هوره بسیار غنی و پر معنا است که بعضی از آنها از ادبیات فولکلور منطقه گرفته شده و برخی هم فی‌البداهه توسط هوره خوان سروده می‌شود. با شناخت بیشتر این آوای باستانی این واقعیت آشکار می‌شود که نباید هوره این آوای باستانی را دست کم بگیریم و حداقل توقع این است که اگر کسی دوستش ندارد مسخره‌اش نکند. این را بدانیم رفتن به سوی هوره نشانه بی‌کلاسی نیست بلکه نشانه خودباوری است و امید است این شناسنامه فرهنگی ما همچنان پا بر جا بماند و هوره خوانها مورد لطف بیشتری قرار بگیرند.
منبع: سایت گیلانغرب امروز ، بر گرفته از سخنرانی رضا موزونی در تالار غدیر
------------------------------------------------------------------------------
مردم عشایر به دلیل شرایط خاص زندگی خود از میراث داران و حفظ کنندگان سنتها هستند و گروهی ازمحققان ادبیات عامیانه معتقدند که قدیمی ترین اجرا کنندگان و سازندگان ترانه های عامیانه ، مردمان جوامع عشایری و چوپانان بوده اند که در هنگام چراندن گله در مراتع و کوهپایه های سرسبز از سر ذوق یا دلتنگی بدان پرداخته اند. ناگفته نماند هنر هوره ، محمل و ظرفی برای حفظ و نگهداری اشعار عامیانه بوده و ادبیات زیبا و دلنشین را از نسلی به نسل دیگر انتقال داده و حفظ کرده است و یکی از عوامل زنده نگهدارنده ی زبانها و گویش های محلی بوده است.
هوره یکی از مزامیر باستانی در ستایش (اهورا مزدا) بوده و (اهوره) پاره نخست اهورا مزدا است که در بسیاری ازجاهای اوستا به تنهایی به کار رفته است. (اهوره) دراوستا به معنی بزرگ و سرور به عنوان صفتی برای (ایزدان مهر) و به معنی فرمانروا و سالار و بزرگ در مورد آدمیان نیز آمده است.
هوره خوانهای معروف مناطق کلهر می توان از: علی نظر منوچهری ، عبدالعزیز ، صید قلی کشاورز ، یاسم و بریم و در مناطق کرد غیر کلهرنشین: سید علی اصغر کردستانی و بهرام بیگ ولدبیگی نام برد.
گونه دیگر هوره ، "مویه" یا "مور" است که در شیون و مراسم سوگواری افراد ، بیشتر به وسیله زنان و در بعضی نقاط توسط مردان خوانده می شود.
منابع:
2- بهار و ادب فارسی، مجموعه مقالات بهار، به کوشش محمد گلبن انتشارات شرکت سهامی کتابهای جیبی تهران 1371 جلد یک صفحه 76
4- جامعه شناسی ایلات و عشایر،حشمت اله طبیبی، چاپ سوم انتشارات دانشگاه تهران 1378 صفحه 263