ئـیـمـپـراتـۆریـی مـاد

 

ئـیـمـپـراتـۆریـی مـاد

پێشه‌کی  

له‌ ئاخر و ئۆخری سه‌ده‌ی هه‌شته‌می پێش له‌ زایین هۆزێکی ئازای ئاریایی له‌ ڕیزه‌ چیاکانی زاگرۆس سه‌ری هه‌ڵدا و خه‌ڵکانی ئه‌و ده‌مه‌ی دانیشتووی زاگرۆس که‌ بریتی بوون له‌ گۆتییه‌کان، لۆلۆییه‌کان، کاسییه‌کان، هۆرییه‌کان و هتد نه‌یانتوانیبوو به‌رگه‌یان بگرن و ئاخری له‌ ناوی ئه‌واندا توابوونه‌وه‌. ئه‌م خه‌ڵکه‌ نوێیه‌ "ماده‌کان" بوون (باپیره‌ی کوردانی ئه‌وڕۆکه‌) که‌ پاشتر توانییان ئیمپراتۆرییه‌کی مه‌زن پێک بێنن.    

ئاخۆ ماده‌کان که‌ پاتشاکانیان بریتی بوون له‌:  

1ـ دیاکۆ (708 تا 655ی پ. ز.) 53 ساڵ ده‌سه‌ڵاتداری.   

2 ـ فرۆرتیش (655 تا 633ی پ. ز.) 22 ساڵ ده‌سه‌ڵاتداری. 

3ـ هوخشته‌ر (633 تا 584ی پ. ز.) 49 ساڵ ده‌سه‌ڵاتداری. 

4ـ ئاستیاگ (584 تا 550ی پ. ز.) 34 ساڵ ده‌سه‌ڵاتداری.  

کێ بوون و له‌ کوێوه‌ هاتن؟ چییان کرد و چۆن له‌نێو چوون؟  

 

ادامه نوشته

زندگینامه ماموستا هه ژار

 

زندگینامه ماموستا هه ژار

شاعر، مترجم، ادیب، محقق. تولد: 1300 (ششم شعبان 1339 ق.)، شرفكند مهاباد. درگذشت: 2 اسفند 1369، كرج. عبدالرحمن شرفكندى مشهور و متخلص به «هه‏ژار» است. پدر وى از علماى عصر خود بود. او براى نخستین بار در روستاى شرفكند (بین مهاباد- بوكان) اقدام به تأسیس و تدریس علوم شریعت اسلامى به زبان كردى نمود و طلبه‏هاى دارالعلوم خود را به نوشتن و خواندن متون كردى به ویژه علوم اسلامى و تعلیمات دینى به زبان كردى ترغیب كرد. عبدالرحمن شرفكندى دوران كودكى را در خدمت پدر خود به تحصیل علوم دینى سپرى كرد. در سال 1317 هفده سال بیش نداشت كه پدرش در 56 سالگى دار فانى را وداع گفت و مسئولیت خانواده را بر دوش وى نهاد. شرفكندى براى امرار معاش و تأمین مایحتاج زندگى خانواده ناچار به كار كشاورزى روى آورد و در كنار تلاش روزانه برزگرى، همچنان به تحصیل نیز مى‏پرداخت. و در ضمن به مطالعه آثار شعراى كرد و فارس نیز اشتغال داشت. در سال 1322 اقدام به تأسیس و نشر مجله‏ى كردى زبان «نیشتمان» (میهن) نمود. «هه‏ژار» از نخستین شماره با این مجله همكارى داشت و نام وى همواره مانند یكى از فعالان كمیته انتشاراتى این مجله به چشم مى‏خورد. وى با جراید دیگر كردى نیز همكارى داشت، همچنین نوشته‏هاى وى نه تنها در جراید جزبى بلكه در ماهنامه‏ى «كوهستان» كه در تهران از سوى یكى از اكراد به نام اسماعیل اردلان منتشر مى‏شد، به چاپ مى‏رسید. در دوران زمامدارى حزب دمكرات و به وجود آمدن جمهورى كردستان «هه‏ژار» به لقب «شاعر ملى كرد» مفتخر شد. پس از تسلط قواى حكومت وقت بر منطقه‏ى مهاباد، «هه‏ژار» آواره شد و از مهاباد به سوى سقز گریخت تا بلكه از راه بانه و پنجوین خود را به كردستان عراق برساند. اما در سقز شناسایى و دستگیر شد و در راه انتقال به زندان بوكان با پیش آمدن فرصتى از چنگ مأموران گریخت و سرانجام خود را به كردستان عراق رساند. آنجا در منزل شیخ لطیف فرزند شیخ محمود حفیدزاده سكنى گزید و سپس به بغداد عزیمت و در آن شهر به كارهایى چون عكاسى و روزنامه‏نگارى پرداخت..............................................................        

ادامه نوشته

زمانی کوردی

زمانی زگماكی

1- نه ته وه ی بێ زمان بوونی نیه

ئه و نه ته وانه ی كه وڵاتیان لێ ئه ستێندراوه ته وه و له كیانێكی سه ر به خۆ بێ به ‌شن ، ته نیا رازی مانه وه ی خۆیان له زماندا دیوه ته وه . زمان داڵده ده ری هه مووشتێكی ئه و نه ته وانه یه .گه ل ته نیا له ڕێگای زمانه وه باس له شوناس و كه سایه تی خۆی ده كات .زمان كه ره سته ی ده ربڕینی كامه رانی و به خته وه ری و هه روه ها ژان و ده رد و ماف خوراوی و بێ به شی یه .ته نیا زمانه كه ده توانێ مكانیزمێك بڕه خسێنێ كه له و مكانیزمه دا هه موو بابه ته گرینگ و زیندووه كان بكه ونه بازنه ی دیالۆگ و دیپلۆماسی یه وه . كاتێ گه لێك نه یتوانی له رێگای زمانی زگماكی خۆیه وه ، كولتوور و شوناس و زانستی خۆی بۆ زه ین و سینگی نه وه ی داهاتووی راگوێزێ ، دار و خاچی خۆی به دوو خۆیدا راده كێشێ و به ره و نغرۆ بوونێكی ئه به دی ده ڕوات .

2- پێگه ی زمانی كوردی

كوردیش وه كوو هه موو گه لانی تر له م بارو دۆخه ناسك و ئاڵۆزه دا به وشیاری یهنه ته وه یی گه یشتووه و یوانیویه تی بۆ له قوڕ ده ر كێشانی به ڕه ی خۆی په ل باوێ. هه ر بۆ یه بۆ رزگار كردنی زمانه كه ی له فه وتان و په ل په ل بوون و دیارده ی مه ترسیداری زمان كوژی (linguicide) ده ستی به هه وڵێكی ناسیستماتیك كردووه .له لایه كی تریشه وه به هۆی هاتنه ئارای ئاڵوگۆڕی تایبه ت به ناوچه كه ، زمانی كوردی بۆته زمانی دیوانی و خه ریكه به ئه زموونی بوون به ده سه ڵاتدا تێده په ڕێ. به هۆی هه وڵی ناوه نده كانی زمان پارێزی كورد به تایبه ت له ده ره وه ی وڵات و دروست بوونی دیپلۆماسی یه كی رێك و پێك له نێوان حكوومه تی هه رێم و وڵاتانی دێموكراسی خواز و كراوه دا نیمچه پێگه یه كی بۆ خۆی كردۆته وه و لانی كه م به رێزه وه سه یری ده كرێ . ئه مانه و چه ندین فاكته ری تر باس له و پێگه ده كه ن كه زمانی كوردی بۆ خۆی مسۆگه ر كردووه و ره نگه ئیتر مه ترسی له ناو چوونی به ره و قۆناغی بێ هێزی گێڕابێته وه .

ادامه نوشته

شعر فروغ

تولدی دیگر

همه هستی من آیه تاریکیست

که تورادرخودتکرارکنان

به سحرگاه شکفتن هاورستن های ابدی خواهد برد

من در این آیه تورا

آه کشیدم آه

من دراین آیه تورا

به درخت وآب وآتش پیوندزدم

                                        (فروغ فرخزاد)

سخني ازبزرگان

سخني ازبزرگان

دکتر علی شریعتی :
هرگز دلهره ی این را نداشته ام که مرا چگونه می شناسند و از من چه می گویند، زیرا نه به خودم اهمیت می دهم که وسوسه ی آن را داشته باشم که مرا درست بشناسند و نه به بینش و فهم عموم اعتقادی دارم که مرا چگونه خواهند دید و خواهند یافت، و همیشه به سرنوشت مردم می اندیشم نه نظرشان

..................................................................................................................

در نگاه کسی که پرواز را نمی فهمد هر چه بیشتر اوج بگیری بیشتر کوچک می شوی.
_ در مقابل هجوم لشگرها و سپاه ها می توان مقاومت کرد، ولی نمی توان در مقابل فکری که زمانش فرا رسیده است مقاومت نمود.هوگو
_من هیچگاه تاریکی را باور نکردم چرا که در فرا سوی دهلیزش به امید دریچه ای دل بسته بودم .
_عشق ایستادن زیر باران و با هم خیس شدن نیست.عشق آن است که یکی برای دیگزی چتری شود و او هیچوقت نفهمد که چرا خیس نشد
_اگر به سراغ من آمدی برایم ای مهربان چراغی بیاور.
_فکرها را باید شست زیر باران باید رفت.

موسیقی

موسیقی

كردستان را بايد مهد موسيقي ايراني قلمداد كرد، زير موسيقي كردي با موسيقي هاي باستاني ايران نسبتي تمام و كمال دارد. در ميان انواع بي نظير موسيقي كردي، «هوره» و «شمشال» از همه قديمي ترند. قدمت برخي از انواع موسيقي، به بيش از هزار سال و حتي به پيش از ظهور اسلام در ايران مي رسد. موسيقي كردي را از لحاظ قدمت شايد بتوان به دو گروه تقسيم كرد:

موسيقي باستاني كه با عناويني چون هوره، موره، لوره، و سياچمانه (سياه چشمان)، چوپي و نغمه هاي سماعي – سنتي شناخته مي شود و عموما بدون كلمات اضافي بر اشعار ده هجايي استوار است. نوع آييني اين موسيقي، مرثيه گون و وصف حال آن را حقيقي و نوع غنايي آن را مجاز مي دانند.

 

گروه دوم در برگيرنده نغماتي چون صمد لچكي، مقام الله ويسي، مقام كوچه باغي، صمد مسگري و ترانه هاي ملوديك است كه بر اشعار مجازي و گاه عروضي استوارند.

بيت خواني: در كردستان نوع ديگري از موسيقي وجود دارد كه به آن «بيت خواني» مي گويند كه احتمالا مترادف «گاتاخواني» يا «گاساخواني» است. بيت خواني مبتني بر نغمه اي كاملا ساده و بدون رعايت وزن و قافيه و نظم است كه در بيان جنگ سرداران و بزرگان ديني و آييني و ملي اجرا مي شود.

اصولاً موسيقي در كردستان در چند بخش اجرا مي شود:

موسيقي مقامي: مقام هاي كردي عبارتند از الاويسي، هيران و قطار. در اين مقام ها نوازندگان شماري از گوشه هاي موسيقي ملي ايران را كه در دستگاه ها و مقام هاي موسيقي ملي تجلي يافته، به سبك ويژه اي مي نوازند.

ادامه نوشته

تاریخچه ۸ مارس ، روزجهانی زن

تاریخچه ۸ مارس ، روزجهانی زن

تاریخچه هشتم مارس به سالهای میانی قرن نوزدهم برمی گردد. درهشتم مارس ۱۸۵۷، زنان کارگرپارچه باف درآمریکا به مبارزه برخاستند.شرایط کار و زیست کارگران زن وحشتناک بود ساعاتی طولانی کار می کردند ولی دستمزدی اندک داشتند به علاوه آنها بار نگهداری و بزرگ کردن فرزندان وکاربردگی خانگی درخدمت همسر ومردان خانواده را هم به دوش داشتند.پس به خیابان ها ریختند وخاهان افزایش دستمزد،کاهش ساعات کار و بهبود شرایط کارشدند این مبارزه ،نقطه عطفی درتاریخ مبارزه زنان وکارگران در گوشه ای ازدنیابود .۸ مارس ۱۸۵۷ ، مقاومت زنان را بازتاب می دهد.ایده انتخاب روزی از سال بعنوان « روز زن » نخستین بار درجریان مبارزه زنان نیویورک باشعار« حق رای برای زنان » مطرح شد . دو هزار زن تظاهر کننده در۲۳فوریه ۱۹۰۹ پیشنهاد کردند که هرسال درروز یکشنبه آخرفوریه ،یک تظاهرات سراسری درآمریکا به مناسبت « روز زن » برگزار شود.